Projekt zintegrowany LIFE

en

Nagłówek

Wdrażanie Planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewni Pilicy (LIFE Pilica)

 

Wdrażanie Planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły
na przykładzie zlewni Pilicy (LIFE Pilica)

 

O projekcie

Opis projektu LIFE Pilica

 

Budowanie potencjału do wdrożenia działań naprawczych, wskazanych w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, w obrębie zlewni rzeki Pilicy to główne wyzwanie, które postawiono przed projektem zintegrowanym LIFE Pilica. Zakładanym efektem końcowym jest poprawa jakości
i bioróżnorodności wód powierzchniowych ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika wodnego Sulejów.

Projekt pt.: „Wdrażanie Planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły na przykładzie zlewni Pilicy” o akronimie IP LIFE PL Pilica Basin CTRL (w skrócie: LIFE Pilica) uzyskał dofinansowanie z Komisji Europejskiej w ramach programu działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE, a tym samym dołączył do grupy wodnych projektów zintegrowanych LIFE realizowanych w krajach Unii Europejskiej.

Beneficjentami projektu są Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie (pełniący rolę Beneficjenta Koordynującego), Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii Polskiej Akademii Nauk, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa oraz FPP Enviro. Instytucją współfinansującą projekt jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej.

Projekt realizowany jest w zlewni Pilicy o powierzchni ok. 9 tyś. km2, która położona jest na obszarze 93 gmin w obrębie 5 województw (łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, śląskiego oraz świętokrzyskiego). Rzeka Pilica wraz z utworzonym na niej Zbiornikiem Sulejów stanowi istotny element rozwoju społeczno-ekonomicznego centralnej Polski. Postępująca eutrofizacja wód, skutkująca występowaniem intensywnych zakwitów sinic w ZW Sulejów, niski poziom retencyjności wód, w szczególności na obszarach zmeliorowanych, jak również wysokie zapotrzebowanie na pobór wód na potrzeby m.in. akwakultury decyduje, że efektywne zarządzanie ilościowe i jakościowe zasobami wodnymi w zlewni Pilicy jest obecnie kluczowe dla adaptacji do zmian klimatycznych regionu i jego rozwoju gospodarczego.

Wzrost zaangażowania zarówno podmiotów związanych z szeroko rozumianą gospodarką wodną, jak i indywidualnych użytkowników jest kluczowe dla wdrożenia Planu gospodarowania wodami. Osiągnięcie tego efektu ma zapewnić realizacja projektu LIFE Pilica m.in. poprzez wypracowywanie ścieżek komunikacji pomiędzy podmiotami, wspomaganie inwestorów na etapie planowania i wdrażania oraz zaangażowanie organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych. Istotnym elementem projektu będzie praktyczne wykorzystanie ekohydrologicznego podejścia do zlewniowego zarzadzania wodami, jak również promocja rozwiązań opartych na przyrodzie (ang. nature-based solution, NBS) m.in. dla ograniczania presji rolniczej, jak i adaptacji miast do zmian klimatu.

Zlewnia rzeki Pilicy to zlewnia, gdzie istotnym elementem wpływającym na jakość wód są zanieczyszczenia związane z jej użytkowaniem rolniczym. Dlatego też projekt przewiduje działania
w zakresie podnoszenia świadomości ekologicznej, poprzez szeroką gamę szkoleń i seminariów dla doradców rolnych, rolników, oraz nauczycieli i uczniów szkół rolniczych. Planowane jest również utworzenie demonstracyjnych gospodarstw rolnych, oraz demonstracyjne wdrożenie rozwiązań typu NBS dla ograniczenia rolniczych zanieczyszczeń obszarowych oraz zwiększenia retencji wód.

Zanieczyszczenia pochodzące z obszarów rolniczych to również efekt nieefektywnego zarządzania gospodarką ściekową. Opracowana dla obszaru zlewni powyżej Zbiornika Sulejów aplikacja do zarządzania gospodarką wodno-ściekową na terenach wiejskich zostanie przeznaczona dla samorządów gminnych. Będzie ona odpowiedzią na potrzeby gmin w zakresie planowania, ewidencji, monitoringu oraz kontroli użytkowników. Ponadto gminy wiejskie otrzymają bezpośrednie wsparcie poprzez sfinansowanie w ramach projektu opracowania dokumentacji planistycznych, takich jak Programy gospodarki wodno-ściekowej dla obszarów wiejskich, czy Programy Funkcjonalno-Użytkowe dla sołectw. Zespół projektu zintegrowanego będzie ponadto aktywnie współpracował z gminami w pozyskiwaniu na inwestycje środków finansowych ze źródeł krajowych i zagranicznych.

Obszary miejskie otrzymają natomiast wsparcie w zakresie opracowania Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu dla sektora gospodarki wodnej. Ponadto w celu budowania zaufania do rozwiązań opartych na przyrodzie zostaną wdrożone demonstracyjne systemy do zagospodarowania wód opadowych oparte na błękitno-zielonej infrastrukturze oraz biotechnologiach ekohydrologicznych.

Wdrażanie działań w obszarze zlewni Pilicy powyżej Zbiornika Sulejów, mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia rzek, będzie wpływała na poprawę stanu wód zbiornika. Narzędziem służącym do efektywnego zarządzania jakością i ilością wody w zbiorniku będzie opracowany system wspierania decyzji oparty na modelu matematycznym połączonym z automatycznymi stacjami pomiarowymi zlokalizowanymi w zlewni. System pozwoli na zarządzanie zbiornikiem, tak aby zmniejszyć intensywność zakwitów sinicowych oraz zapewnić trwałe bezpieczeństwo powodziowe miasta Sulejów.

Niska jakość wód powierzchniowych, ich zanieczyszczenie to nie jedyny problem w gospodarowaniu wodami w zlewni Pilicy. Również poprawa dostępności zasobów wodnych stanowi aktualne wyzwanie, zwłaszcza na obszarach rolniczych. W celu zwiększenia retencji wody w krajobrazie, zwiększenia bioróżnorodności oraz poprawy stanu ekologicznego wód realizowane będą działania zmierzające do odbudowy starorzeczy i mokradeł nadrzecznych, a także do udrożnienia cieków poprzez budowę przepławek połączoną z modernizacją jazów. Największą inwestycją w zakresie przywracania ciągłości rzek będzie opracowanie dokumentacji dla przepławki dla ryb w wybudowanej przed 48 laty zaporze Zbiornika Sulejów.

Całkowity budżet projektu LIFE Pilica to ok. 74 mln złotych. Projekt jest w 60% finansowany przez Komisję Europejska tj. w wysokości 43 mln złotych. Narodowy Fundusz Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska dofinansuje projekt kwotą 25 mln złotych (35% kosztów kwalifikowanych). Wkłady własne Beneficjentów będą stanowiły ok. 5% budżetu.

Termin rozpoczęcia projektu to 1 stycznia 2021. Mamy nadzieję, że przez 10-letni okres trwania projektu osiągniemy cel, jakim jest wdrożenie kolejnych aktualizacji Planów gospodarowania wodami, co w konsekwencji doprowadzi do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego rzeki Pilicy i jej dopływów, zmniejszenia zakwitów sinic w Zbiorniku Sulejów oraz wzrostu usług ekosystemowych w zlewni Pilicy.

Działania w projekcie LIFE PILICA

 Cele projektu:

Celem nadrzędnym Projektu jest poprawa jakości i różnorodności biologicznej wód zlewni rzeki Pilicy ze szczególnym uwzględnieniem Zbiornika Sulejów, ale także podnoszenie kwalifikacji doradców rolniczych, rolników oraz uczniów szkół rolniczych w zakresie racjonalnej gospodarki nawozami w kontekście ochrony wód

Działania niwelujące przeszkody we wdrażaniu PGW będą realizowane w ramach 6 tematów i 22 działań nakierowanych na:

  • wsparcie JST w zarządzaniu gospodarką wodno-ściekową na obszarach wiejskich poprzez opracowanie aplikacji do zarzadzania gospodarką wodno-ściekową oraz zapewnienie finansowania na etapie opracowywania dokumentacji oraz koordynację pozyskiwania funduszy ze źródeł krajowych i zagranicznych;
  • zwiększenie świadomości ekologicznej w sektorze rolniczym przez szerokie spektrum działań demonstracyjno-edukacyjnych, w tym utworzenie demonstracyjnych gospodarstw rolniczych;
  • realizację demonstracyjnych inwestycji wykorzystujących błękitno-zieloną infrastrukturę (BZI)
    i biotechnologie ekosystemowe dla ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych, wzrostu retencji wody oraz podczyszczania wód opadowych,
  • wsparcie działań mających na celu poprawę retencji wody w krajobrazie, oraz warunków hydromorfologicznych cieków poprzez zapewnienie finansowania na etapie opracowywania dokumentacji oraz koordynację pozyskiwania funduszy z innych źródeł,
  • zbudowanie potencjału dla aktualizacji i wdrożenia PGW w dorzeczu Wisły poprzez wypracowywanie ścieżek komunikacji pomiędzy podmiotami, szkolenie pracowników beneficjentów i interesariuszy, wspomaganie inwestorów na etapie planowania i wdrażania oraz zaangażowanie organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych.

 Planowane działania realizowane przez Fundację:

  • Zorganizowanie 11 2-dniowych szkoleń dla 330 wojewódzkich doradców rolnych racjonalnej gospodarki nawozami w kontekście ochrony wód
  • Przeprowadzenie 11 seminariów dla powiatowych doradców rolnych
  • Organizacja 22 seminariów dla rolników z 11 województw, łącznie 660 osób dot. racjonalnej gospodarki nawozowej w kontekście ochrony wód
  • Przeprowadzenie 11 wyjazdów studyjnych do wzorcowych gospodarstw rolnych działających w myśl zrównoważonego rozwoju dla 275 rolników

Pozostałe działania będą dedykowane nauczycielom i uczniom szkół rolniczych:

  • Przygotowanie merytoryczne i techniczne materiałów edukacyjnych w postaci multimediów (filmów, animacji, gier dydaktycznych, ćwiczeń) z zakresu zachowania bioróżnorodności i dobrej jakości wód. Materiały edukacyjne dotyczyć będą następujących tematów:
  • Przeprowadzenie 2 – etapowego konkursu wiedzy dla uczniów szkół rolniczych z zakresu zachowania bioróżnorodności
  • Organizacja 2-dniowych warsztatów dla 50 nauczycieli nt. nowych narzędzi do nauczania nt. zachowania bioróżnorodności w krajobrazie rolniczym (wykłady tematyczne, prezentacja narzędzi, dyskusje)
  • Realizacja 2 dniowych warsztatów - Zachowanie bioróżnorodności i ochrona wód dla 110 uczniów.
  • Przeprowadzenie warsztatów jednodniowych - Badanie jakości wód przy gospodarstwie rolnym, a następnie powtórzenie ich cyklicznie co rok w szkołach zaangażowanych w projekt.
  • Przeprowadzenie warsztatów jednodniowych - Tworzenie planów nawozowych, a następnie powtórzenie ich cyklicznie co rok w szkołach zaangażowanych w projekt.
  • Realizacja Programu LOKALNY SYSTEM MONITORINGU WÓD w szkołach zaangażowanych w projekcie, prowadzenie badań przez uczniów, a następnie dofinansowanie planów naprawczych stworzonych przez uczniów.

 

Zapraszamy do współpracy!

 

 

REALIZOWANE DZIAŁANIA

 

 

Zapraszamy do kontaktu

Koordynator projektu LIFE Pilica

Mariusz Biernacki, PGW Wody Polskie RZGW w Warszawie,
tel. (22) 58 70 312,  Email: mariusz.biernacki@wody.gov.pl

Kierownik merytoryczny projektu

Katarzyna Izydorczyk, ERCE PAN,
tel. 691 435 271, Email: k.izydorczyk@erce.unesco.lodz.pl

Koordynator ze strony FDPA

Monika Szymańska,
tel. 694 407 392, Email: m.szymanska@fdpa.biz.pl

Koordynator ze strony FPP Enviro

Paweł Szałański,
tel. 784 696 333, Email: pawel.szalanski@fppenviro.pl